Медициналық техниканы орталықтандырылған сатып алу бойынша тендерлерді жариялаудың басталуына, сондай-ақ қоғамда белгілі бір мәселелердің туындауына байланысты Бірыңғай дистрибьютор мынадай түсіндірмелер мен түсініктемелер береді.
Бұған дейін Мемлекет Басшысы инвесторларды тартуды, технологиялар мен жаңа әзірлемелердің трансфертін қамтамасыз етуді, отандық өндірушілермен оффтейк-келісімшарттардың көлемі мен номенклатурасын кеңейтуді, сондай-ақ отандық өндірістің дәрілік заттары мен медициналық бұйымдарының үлесін 2025 жылдың өзінде қолда бар 17-ден 50% - ға дейін жеткізуді тапсырды.
Осы тапсырманы іске асыру үшін дәрілік заттар мен медициналық бұйымдарды сатып алуды регламенттейтін нормативтік құқықтық базаға өзгерістер енгізілді:
Енгізілген өзгерістердің негізгі түрткісі сатып алуды өткізудің негізгі қағидаттарын, атап айтқанда, әлеуетті өнім берушілерге сатып алуды өткізу рәсіміне қатысу үшін тең мүмкіндіктер беруді, сондай-ақ әлеуетті өнім берушілер арасындағы адал бәсекелестікті, сатып алу процесінің жариялылығы мен ашықтығын рәсімдейтіндіктен, сыбайлас жемқорлыққа қарсы айқын бағыттылыққа ие.
Бұл нәтижелерге мемлекеттік сараптама ұйымы берген әр түрлі өндірушілердің кемінде екі моделіне медициналық техниканы сатып алуға жоспарланған техникалық ерекшелікке сараптамалық талдау жүргізуді, сондай-ақ сатып алу процесін цифрландыруды және оларды ҚР ҚМ «Электрондық қаржы орталығы» АҚ ақпараттық жүйесі базасында өткізуді тәжірибеге енгізу есебінен қол жеткізілетін болады.
Бұдан басқа, Сатып алу қағидаларында, егер тапсырыс берушінің техникалық ерекшелігі, Қазақстан Республикасында тіркелген аналогтары жоқ медициналық техниканы сатып алуды қоспағанда, лот бойынша әлеуетті өнім берушілер ұсынатын бір өндірушінің бір моделіне ғана сәйкес келсе, лот өткізілмеген болып танылатын норма көзделген.
Бұдан басқа, нормативтік базаға өзгерістер медициналық техниканы жеткізушілердің бұрынғыдай медициналық техниканы ғана емес, медициналық ұйымның техникалық персоналын да растайтын құжат бере отырып, жеткізілетін жабдыққа қызмет көрсетудің базалық деңгейіне оқыту бойынша міндеттемелерін көздейді.
Көрсетілген өзгерістерді нормативтік базаға енгізгенге дейін сатып алынатын медициналық техниканың техникалық ерекшелігі бар параметрлердің жиынтығы бойынша коммерциялық атаулардың, медициналық техниканы өндірушілердің, медициналық техника сипаттамаларының диапазондарының көрсетілмегеніне қарамастан, бір өндірушінің тек бір моделіне сәйкес келген практика болды.
Сондай-ақ, іс жүзінде тендерлер үшін техникалық тапсырмалар тапсырыс берушілерге медициналық техниканы жеткізушілермен әзірленіп, ұсынылды және де олардың өнімдеріне шебер «бейімделді».
Сондай-ақ, 2021 жылғы 3 ақпан мен 5 наурыз аралығында ҚР Сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл агенттігі жүргізген Денсаулық сақтау жүйесіндегі сыбайлас жемқорлық тәуекелдеріне сыртқы талдау нәтижелері бойынша соңғы үш жылда жергілікті атқарушы органдар 162,5 млрд. теңгеден астам сомаға 48,6 млн. бірлік медициналық жабдық сатып алғанын анықтағанына назар аударғымыз келеді. Жасалатын шарттардың басым бөлігі қағаз нысанда жасалған (72% немесе 6093-тің 4995-і). Веб-порталда жасалған қалған шарттардың 65%-ға жуығына (1908-нің 1237-і) 2020 жылы қол қойылды, негізінен бір көзден арнайы тәртіп бойынша (88%, 1237-нің 1085-і) жасалған.
Осылайша, үш жыл ішінде электрондық форматта бәсекелі тәсілмен 13,5%-ы ғана жүзеге асырылды (6093-тің 823-і).
Сыбайлас жемқорлық көріністерін дәлелдейтін бірқатар фактілер анықталды: әлеуетті өнім берушілерден негізсіз бас тарту (сот шешімімен расталған), ресми сұрау салғанға дейін нақты жабдыққа баға ұсыныстарын жіберу, «шектен тыс» жоғары бағамен техника сатып алу.
Денсаулық сақтау саласындағы мемлекеттік сатып алуды жүзеге асыруға жауапты лауазымды адамдардың іс-әрекеттерінде «Мемлекеттік қызмет туралы» Заңның
50-бабы 1-бөлігінің 5-тармағының (кәсіпкерлік және кіріс алумен байланысты өзге де қызметті жүзеге асыруда кімге болмасын Қазақстан Республикасының заңнамасында көзделмеген кез келген жәрдем көрсетуі) бұзушылық белгілері формальды түрде анықталды.
Қазақстанға әкелінетін, сол сияқты Қазақстанда өндірілген медициналық жабдықтың құнын жасанды көтеру не техникалық ерекшелікке сәйкес келмейтін немесе елде тыйым салынған техниканы сатып алу жөніндегі жағдай өткізілетін сатып алу рәсімдерінің жабық сипатына байланысты баға белгілеуді тиісті реттеудің және бақылаудың болмауының салдары болды.
Жекелеген іріктемелі позициялар бойынша сыртқы талдау шеңберінде ғана бюджет қаражатын тиімсіз пайдалану сомасы, ал жекелеген жағдайларда шамамен 1,4 млрд. теңге ұрлау айқындалған (Сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл агенттігі жүргізген 03.02.2021-05.03.2021 жылдар аралығындағы сыбайлас жемқорлық тәуекелдеріне сыртқы талдау нәтижелері бойынша аналитикалық анықтамадан алынған деректер).
Медициналық техниканы сатып алу процесіне тікелей қатысты айтар болсақ, Бірыңғай дистрибьютордың сатып алу операторы ретіндегі қызметі сатып алу рәсімін өткізудің өзінен басқа, тапсырыс берушілердің өтінімдерін ұсынылған құжаттар топтамасының толықтығына және мемлекеттік сараптама ұйымы тапсырыс берушілерге берген сараптама қорытындысының медициналық техниканы сатып алуға мәлімделген сипаттамасымен сәйкестігіне қарау болып табылады. Егер құжаттардың толық топтамасы ұсынылған және тапсырыс берушінің техникалық ерекшелігі сараптамалық қорытындыға сәйкес келген жағдайда, Бірыңғай дистрибьютор тендерлік рәсімді өткізеді.
Медициналық техниканы өлшеу құралдарының тізіліміне енгізуге, салыстырып тексеруге және калибрлеуге келетін болсақ, «Өлшем бірлігін қамтамасыз ету туралы» ҚР Заңының 11-бабына сәйкес техникалық құралдардың өлшем құралдарына тиістілігін белгілеуді ҚР өлшем бірлігін қамтамасыз ету туралы заңнамасына сәйкес оларды дайындаушы, өнім беруші немесе пайдаланушы болып табылатын жеке және заңды тұлғалар жүзеге асырады.
Сондай-ақ, осы саланы реттейтін заңға тәуелді актілер бекітілді:
- «Мемлекеттік реттеуге жататын өлшемдер тізбесін бекіту туралы» (ҚР ДСМ
№ ҚР ДСМ-18 және ҚР ИИДМ № 195 бірлескен бұйрығы);
- «Өлшеу құралы болып табылатын медициналық техниканың тізбесін бекіту туралы» (ҚР ДСМ № ҚР ДСМ-260/2020 бұйрығы).
Бұдан басқа, №375 Сатып алуды ұйымдастыру және өткізу қағидаларының
11-тармағының 12) тармақшасында өлшеу құралдарына жататын медициналық техниканың ҚР өлшем бірлігі туралы заңнамасына сәйкес өлшем бірлігі мемлекеттік жүйесінің тізіліміне енгізу туралы талап айқындалған. Медициналық техниканы өлшем бірлігінің мемлекеттік жүйесінің тізіліміне енгізу қажеттілігінің болмауы ҚР өлшем бірлігін қамтамасыз ету туралы заңнамасына сәйкес расталады.
Қазіргі уақытта басым бағыттар бойынша медициналық ұйымдарды кешенді жарақтандыру, оқшаулау/келісімшарттық өндіріс шарттарында ұзақ мерзімді шарттар, тікелей шарттар, медициналық техниканың өмірлік циклінің келісімшарттары жасасу тетіктерін әзірлеу мақсатында медициналық техниканы сатып алуды орталықтандырудың II кезеңі бойынша жұмыс қатар жүргізілуде, ол үшін мынадай бағыттар бойынша жұмыс жүргізілуде:
Сатып алуды орталықтандыру және барлық өңірлерден қажеттілік көлемін шоғырландыру сатып алу кезінде ойыншылар арасында нақты бәсекелестікті және жеңімпаздармен бағаны төмендету бойынша келіссөздер жүргізуді қамтамасыз ететін сатып алуға арналған бюджет қаражатын үнемдеуді, техникалық тапсырмаларды біріздендіруді қамтамасыз етуге мүмкіндік береді. Медициналық техниканы сатып алуды жоспарлаудың ашықтығын қамтамасыз ету, қажетті медициналық жабдықтармен жарақтандыру деңгейін арттыру.
Қорытындылай келе, соңғы жылдардағы практикада туындаған барлық ескертулер мен кемшіліктер мен сәйкессіздіктер ескерілгенін атап өткім келеді, ал практика, жақсарту үшін ең жақсы тәжірибе екені белгілі. Тұтастай алғанда, транспаренттілікке, сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимылға, сатып алудың жұмыс істеу деңгейін арттыруға бағытталған бизнес процестерді және сатып алу жүйесін жақсарту және жетілдіру бойынша ауқымды іс-шаралар жүргізілді, бұл нәтижесінде бәсекелес ортаны жақсарта отырып, өнім берушілердің сапасына, бәсекеге қабілеттілігіне және жаңа ойыншыларды тартуға қолайлы әсер етеді.
Медициналық техниканы сатып алуды орталықтандыру мәселелері медициналық және сараптамалық қоғамдастықтармен, өңірлермен талқыланды, талдамалық материал шығарылды - https://sk-pharmacy.kz/rus/press-centr/smi_o_nas/czentralizacziya-zakupa-medtexniki.
Медициналық мекемелерді заманауи диагностикалық және емдеу-алдын алу жабдықтарымен жабдықтауға қолайлы жағдай жасау мақсатында медициналық техниканы, оның ішінде орталықтандырылған сатып алуды жүзеге асыру бойынша әлемдік практикаға талдау жасалды. Осылайша, озық елдердің, атап айтқанда АҚШ, Малайзия, БАӘ, Корея, Австралия, Еуропалық Одақ елдерінің, Жапонияның тәжірибесі зерделенді.
Бірыңғай дистрибьютор ұсыныстарға ашық және әрқашан барлық мүдделі және мүдделі тараптардың қатысуымен бірлескен жұмыс жүргізуге дайын.
Барлық сұрақтар мен ұсыныстар бойынша келесі байланыс телефондарына хабарласуыңызды сұраймыз:
Медициналық техникамен қамтамасыз ету басқармасы – + 77172 559247/959093,
эл. пошта: n.palinka@sk-pharmacy.kz, m.zeitun@sk-pharmacy.kz
Баспасөз қызметі: +77172 906183, эл. пошта: pr@sk-pharmacy.kz
.jpeg)
